Ana Unsurlar

• Tüm dünyada obezite 1980 yılından bu yana ikiye katlamıştır.

• 2014 yılında 18 yaşından büyük 1,9 milyar kişi fazla kiloluydu. Bunların 600 milyonu obez idi.

• Yani dünyada 2014 yılında erişkinlerin %39’u fazla kilolu, %13’ü obezdi.

• 2013 yılında 5 yaş altındaki 42 milyon çocuk fazla kilolu ya da obezdi.

• Obezite önlenebilir.

Fazla kiloluluk ve Obezite nedir?

Fazla kiloluluk ve obezite sağlığı bozabilecek derecede anormal ya da fazla yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır.

Beden Kitle İndeksi (BKİ) yetişkinlerde fazla kiloluluk ya da obeziteyi sınıflandırmak için sıkça kullanılan bir indekstir. Kilo cinsinden vücut ağırlığının metre cinsinden boya bölünmesi ile elde edilir (kg/m2).

Dünya Sağlık Örgütü:

• BKİ’ nin 25 ve daha üzerinde olması fazla kiloluluk,

• BKİ’ nin 30 ve üzerinde olması obezite olarak tanımlanmaktadır.

BKİ her yaşta ve her cinsteki erişkinlerde fazla kiloluluk ve obezite için toplumsal düzeyde önlem almayı sağlaması açısından önemlidir. Ancak, kaba bir kılavuz olarak kabul edilmelidir, çünkü farklı bireylerde aynı düzeyde şişmanlığa karşılık gelmeyebilir.

Fazla Kiloluluk ve Obezite Hakkında Gerçekler  

Bazı küresel tahminler şu şekildedir:

• 2014 yılında 18 yaşından büyük 1,9 milyar kişi fazla kiloluydu. Bunların 600 milyonu obez idi.

• Yani, dünyada 2014 yılında erişkin nüfusun %13’ü obezdi (%11 erkek ve %15 kadın).

• 2014 yılında 18 yaş ve üzerindeki erişkinlerin %39’u (erkeklerin %38’i ve kadınların %40’ı) fazla kilolu idi.

• Tüm dünyada obezite prevalansı 1980 ve 2014 yılları arasında ikiye katladı.

Bir zamanlar obezite yüksek gelir düzeyli ülkelerin problemi sayılırken, şu anda fazla kiloluluk ve obezite düşük ve orta gelir düzeyli ülkelerde özellikle kentsel yerleşim yerlerinde artıştadır.

Gelişmekte olan ekonomilere sahip gelişmekte olan ülkelerde (Dünya Bankası tarafından düşük ve orta gelirli olarak sınıflandırılmaktadırlar), çocukluk çağı fazla kiloluluk ve obezitesindeki artış hızı gelişmiş ülkelerdekinden %30 daha fazla olmuştur.

Fazla kiloluluk ve obezite tüm dünyada zayıflığın sebep olduğundan daha çok hastalıkla ilişkilidir. Dünya nüfusunun çoğu fazla kiloluluk ve obezitenin aşırı zayıflıktan daha çok ölüme yol açtığı ülkelerde yaşıyor.

Fazla kiloluluk ve Obezitenin Sebepleri Nelerdir?

Obezite ve fazla kiloluğun temel nedeni tüketilen kalori ve harcanan ve kalori arasındaki enerji dengesizliğidir. Küresel olarak ise

• Yağdan zengin enerji yoğun gıdaların fazla alımı

• Giderek artan hareketsiz çalışma koşulları, ulaşım şekillerinin değişimi ve kentleşmenin yol açtığı fiziksel hareketsizliktir.

Beslenme ve fiziksel aktivite kalıplarındaki değişiklikler genellikle sağlık, tarım, ulaşım, şehir planlama, çevre, gıda işleme, dağıtım, pazarlama ve eğitim sektörlerindeki destekleyici politikaların eksikliği ile ilişkili çevresel ve toplumsal değişimlerin sonucudur.

Fazla kiloluluk ve Obezitenin Ortak Sağlık Sonuçları Nelerdir?

Artmış BKI aşağıdaki bulaşıcı olmayan hastalıkların majör risk faktörüdür:

• 2012 yılında birinci ölüm sebebi olan Kardiyovasküler hastalıklar (özellikle kalp hastalığı ve inme)

• Diyabet;

• Kas-iskelet sistemi hastalıkları (özellikle osteoartrit – eklemlerin aşırı derecede sakatlığa yol açan dejeneratif hastalığı);

• Bazı kanserler (endometriyum, meme ve kolon).

BKI arttıkça, bu bulaşıcı olmayan hastalıklar için risk de artmaktadır.

Çocukluk çağı obezitesi erişkin yaşta obez olma, erken ölüm ve engellilik ihtimalini arttırmaktadır. Fakat gelecekteki artmış risklere ilaveten, obez çocuklar nefes almakta güçlük yaşarlar, artmış kırık riski, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıkların erken belirtileri, insülin direnci ve psikolojik etkiler mevcuttur.

Çifte Hastalık Yüküyle Karşı Karşıya Kalmak

Pek çok düşük ve orta gelir düzeyindeki ülke “çifte hastalık yükü” ile karşı karşıyadır.

• Bu ülkeler enfeksiyon hastalıkları ve yetersiz beslenme ile mücadele etmeye devam ederken, özellikle kentsel yerleşimlerde bulaşıcı olmayan hastalık risk faktörleri hızlı bir yükselişe yaşamaktadır.

• Aynı ülkede, aynı toplulukta ve aynı evde bile hem yetersiz beslenmenin hem de obezitenin yan yana birlikte olması nedir değildir.

Düşük ve orta gelirli ülkelerdeki çocuklar prenatal, bebeklik ve erken çocukluk çağında yetersiz beslenmeye daha çok maruz kalmaktadırlar. Aynı zamanda da genelde daha ucuz olan yüksek yağ, yüksek şeker, enerjiden zengin ve mikro besinlerden fakir gıdalara maruz kalmaktadırlar. Bu beslenme kalıpları da, düşük fiziksel aktivite ile birleştiğinde ise, çocukluk çağı obezitesinde keskin bir artışa ve aynı zamanda çözülmemiş bir yetersiz beslenmeyle sonuçlanmaktadır.

Obezite ve Fazla Kiloluluk Nasıl Azaltılabilir?

Fazla kiloluluk ve obezite ve yanısıra ilgili bulaşıcı olmayan hastalıklar, büyük ölçüde önlenebilirler. Destekleyici çevreler ve toplumlar kişilerin seçimlerini şekillendirmede, sağlıklı gıda seçimi ve düzenli fiziksel aktivite yapmalarının en kolay seçim olması için esastır (erişilebilir, mevcut ve ekonomik) ve böylelikle obeziteyi önleyebilir.

Bireysel düzeyde kişiler şunları yapabilir:

• Toplam yağlar ve şekerden alınan enerji alımını azaltmak;

• Meyve ve sebze ve yanı sıra bakliyat ve tam tahıl tüketimini artırmak;

• Düzenli fiziksel aktivite yapmak (çocuklar için günde 60 dakika ve erişkinlerde haftada 150 dakika).

Bireysel sorumluluğun tam etkili olabilmesi için kişilerin sağlıklı yaşam tarzlarına erişimlerinin olması gereklidir. Bu yüzden toplumsal düzeyde şunlar önemlidir:

• Bireyleri yukarıdaki önerilere uyabilmeleri için sürdürülebilir ve kamu ve özel sektör işbirliği politikaları ile destekleyiniz;

• Düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme seçeneklerini herkes için ve özellikle de yoksul bireyler için bulunur, kolayca erişilebilir ve satın alınabilir kılmak.

Sağlıklı besinlerin teşvikinde gıda endüstrisi önemli bir rol oynayabilir:

• İşlenmiş gıdalarda yağ, şeker ve tuz içeriğini azaltmak;

• Tüm tüketiciler içi sağlıklı ve besin değeri yüksek gıdaların erişilebilir ve satın alınabilir olmasını sağlamak;

• Özellikle çocuklar ve ergenler olmak üzere sorumlu pazarlama ve reklam uygulamaları;

• İşyerlerinde sağlıklı gıda seçenekleri ve düzenli fiziksel aktivite olanaklarına erişimin sağlanması